Ο θάνατος της επαγγελματικής εκπαίδευσης

Ο θάνατος της επαγγελματικής εκπαίδευσης

 

Ο θάνατος δεν επέρχεται άμεσα. Χρειάζεται συνήθως μία μακρά περίοδος ασθένειας, κατά την οποία χάνεται λίγο λόγο η ισχύς έως ότου συντελεστεί το μοιραίο. Το σωτήριον έτος 1973 έδωσα εξετάσεις για να εισαχθώ στη Σιβιτανίδειο. Η Σιβιτανίδειος τότε ήταν μία κραταιά μέση και ανωτέρα τεχνική σχολή. Για να εισαχθείς έπρεπε να δώσεις εξετάσεις. Θυμάμαι ότι εκείνη τη χρονιά οι υποψήφιοι ξεπερνούσαν τις πέντε χιλιάδες. Πέντε χιλιάδες για να μπουν σε ένα πολυδύναμο ΕΠΑΛ με τα σημερινά δεδομένα. Κατάφερα να περάσω στη Μέση Σχολή Ηλεκτρονικών. Την εργοδηγών όπως την έλεγαν τότε. Κάθε μέρα και το Σάββατο φοιτούσαμε στη σχολή από τις τρεις το μεσημέρι έως τις δέκα το βράδυ. Το πρωί εννοείται ότι δουλεύαμε. Από τη σχολή, στο τρίτο έτος, αποφοιτήσαμε με τη μία δεκατρείς από τους ογδόντα. Οι υπόλοιποι έδωσαν μαθήματα και δεύτερη και τρίτη φορά για να πάρουν το πολυπόθητο πτυχίο. Δυσκολεύτηκα περισσότερο να τελειώσω αυτή τη σχολή, παρά την Παιδαγωγική Ακαδημία αργότερα. Η Σιβιτανίδειος έπαψε να υφίσταται, τουλάχιστον με τη μορφή που είχε τότε. Οι φωστήρες τη μετέτρεψαν σε ΕΠΑΛ με ότι αυτό σημαίνει.

Υπήρξε μία μεγάλη περίοδος κατά την οποία η απόκτηση ενός πανεπιστημιακού διπλώματος  είχε γίνει ο διακαής πόθος όλων των γονέων που είχαν ένα γόνο να μεγαλώσουν. Ήθελαν με αυτό τον τρόπο να δώσουν στα παιδιά τους τη δυνατότητα να γίνουν ότι δε μπόρεσαν να γίνουν οι ίδιοι.  Στέναζαν επί τέσσερα και πλέον χρόνια, δίχως να υπολογίσουμε τη φροντιστηριακή, προγυμναστική περίοδο, έλεγαν το ψωμί ψωμάκι, υπέφεραν τα πάνδεινα για να μπορέσουν τα παιδιά τους να τελειώσουν μία σχολή, το πτυχίο της οποίας πολλές φορές θα τους ήταν ουσιαστικά άχρηστο. Το κράτος, με δημαγωγικό τρόπο, δημιούργησε δεκάδες νέα τμήματα σπάζοντας σε κομμάτια πανεπιστήμια και ΤΕΙ μόνο και μόνο για να δώσει μία τονωτική ένεση στην οικονομία των τοπικών κοινωνιών, αδιαφορώντας για την πηγή από την οποία προέρχονταν τα χρήματα αυτά.

Την ίδια ώρα, ακόμη και σήμερα θεωρείται κάτι σαν προσβολή για τα παιδιά των νεοελλήνων να μάθουν μια τέχνη. Στους Αμπελόκηπους, στην Αθήνα, χρέη υδραυλικού εκτελεί και με  επιτυχία, ένας νέος από την Αφρική, στη Θεσσαλονίκη, η κόρη μου, πλήρωσε αδρά και ...μαύρα το ποσό που αντιστοιχεί στο ημερομίσθιο ενός δασκάλου, σε ένα νέο από την Αλβανία για να της επιδιορθώσει το καζανάκι. Τα δικά μας παιδιά σνομπάρουν κάτι τέτοιες δουλειές. Θεωρούν ότι, όπως και στα χωράφια, αυτές οι δουλειές είναι για τους ξένους. Δεν είναι έτσι όμως. Είναι καλύτερα να είσαι ένας καλός ηλεκτρολόγος, παρά ένας άνεργος πτυχιούχος. Το πτυχίο από μόνο του δε φέρνει φαγητό στο σπίτι.

Το κράτος διέλυσε τις μέσες τεχνικές σχολές. Τα παιδιά βοήθησαν με τον τρόπο τους. Στα ΕΠΑΛ πηγαίνουν κατά πλειονότητα  όσοι βαριούνται να διαβάσουν και να συνεχίσουν στο γενικό λύκειο. Πάνε για ευκολία στα ΕΠΑΛ. Ο Αρκάς στον Ισοβίτη λέει: «...η φυλακή δεν θα φτιάξει ποτέ, αν δεν αρχίσουν να φέρνουν καλύτερους ανθρώπους»[i] Κατά παράφραση τα ΕΠΑΛ θα γίνουν καλύτερα όταν τα παιδιά πάνε εκεί για να σπουδάσουν μια τέχνη και όχι γιατί απλά πρέπει κάπου να πάνε. Φυσικά δε μιλάμε για όλα τα παιδιά, αλλά για ένα μεγάλο μέρος σίγουρα.

Όταν ανοίξει ο καιρός, πηγαίνετε μια βόλτα στη Χαλκίδα και σταθείτε στην ανηφόρα της Πυροσβεστικής όταν σχολάει το ΕΠΑΛ από το Βούρκο. Κοιτάξτε πώς είναι ντυμένα τα κορίτσια για παράδειγμα και πείτε μου αν σας περνάει από το νου ότι είναι μαθήτριες. Εμένα μου φάνηκε και, δεν είμαι πουριτανός, ότι γυρίζουν από νυχτερινή διασκέδαση σε μπαρ, γιατί απλά πέρα από το υπερβολικό βάψιμο, ήταν περισσότερο γυμνά παρά ντυμένα. Τα ράσα δεν κάνουν τον παπά, αλλά και ο παπάς ξεχωρίζει απ' τα ράσα.

Από το 2000 έως το 2005 ήμουν υπεύθυνος στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Ψαχνών. Κάθε Τετάρτη, από τις δέκα το πρωί, ύστερα από συνεννόηση με το σχολικό σύμβουλο, φορτώναμε στο αυτοκίνητο ενισχυτή, ηχεία, προτζέκτορα, οθόνη και φώτα και πηγαίναμε σε όσα σχολεία μας καλούσαν και αφηγούμουν παραμύθια. Με πήραν τηλέφωνο λοιπόν από ένα ΕΠΑΛ της Εύβοιας και μου ζήτησαν να έρθουν δύο τμήματα στη Βιβλιοθήκη να τους μιλήσω για το παραμύθι και να αφηγηθώ κάποιο. Ήρθαν. Μαρτύρησα το γάλα της μάνας μου. Είχαμε στρώσει, με την υπάλληλο της Βιβλιοθήκης, σαράντα καρέκλες για τριανταπέντε άτομα. Έμειναν κενές οι μισές καρέκλες κι αυτό γιατί τα περισσότερα κορίτσια, κάθονταν πάνω στα ...πόδια των αγοριών. Τα κινητά δεν έκλεισαν ούτε για ένα λεπτό. Διέκοψα την αφήγηση και τους εξήγησα ότι δεν είναι σωστό κάποιος να καταθέτει την ψυχή του και οι άλλοι να συμπεριφέρονται μ' αυτό τον τρόπο. Χρειάστηκε δε, σε κάποιον ο οποίος ξεπέρασε  τα όρια, να τον ρωτήσω «ευγενικά» αν θέλει να περάσει αυτοβούλως έξω ή να τον βγάλω καροτσάκι. Η μία συνοδός καθηγήτρια «στράβωσε» λίγο, αλλά εγώ δε μπορούσα να κάνω διαφορετικά. Πέραν του ότι είχα έρθει στα όριά μου, ήταν και κάποια παιδιά που ήθελαν να μάθουν, αλλά η θέλησή τους βιάσθηκε από τη γενική αδιαφορία. Εννοείται  ότι όποτε μου ξαναζήτησαν κάτι τέτοιο αρνήθηκα διακριτικά. Την ίδια εποχή, το 1ο Λύκειο Χαλκίδας με είχε καλέσει δυο φορές να αφηγηθώ στα παιδιά ιστορίες και παραμύθια  για τη διαφορετικότητα, στις 3 Δεκεμβρίου, που έχει θεσπιστεί ως παγκόσμια ημέρα ατόμων με αναπηρία. Ήταν σα να βρίσκομαι σε εκκλησία, η μέρα με τη νύχτα. Μίλησα περιχαρής σε παιδιά που ήθελαν να με ακούσουν.

Σε κάποια ΕΠΑΛ της χώρας, έχει αρχίσει να φυσά ως φαίνεται ένας αέρας αποσύνθεσης και το κράτος φέρει μεγάλη ευθύνη. Κατάργησε τις τεχνικές σχολές δίχως να τις αντικαταστήσει με κάτι σύγχρονο και θελκτικό. Επέτρεψε να μπαίνουν στα πανεπιστήμια ή στα ΤΕΙ φοιτητές, που, με τους βαθμούς που έβγαζαν, δεν θα έπρεπε ούτε απέξω να περνούν. Όλοι αυτοί θα ήταν ίσως απείρως πιο χρήσιμοι στον εαυτό τους και στην κοινωνία αν γίνονταν τεχνίτες. Οι τεχνίτες σήμερα, εκεί που έχουν πάει τα πράγματα, χρειάζονται υψηλή μόρφωση. Αλλά είπαμε τα παιδιά των νεοελλήνων, πρέπει οπωσδήποτε να πάρουν ένα πανεπιστημιακό δίπλωμα, αλλιώς θεωρούνται αποτυχημένοι. 

Τα γεγονότα που συνέβησαν το τελευταίο διάστημα, μας κάνουν να αναρωτιόμαστε για το τι συμβαίνει στα ΕΠΑΛ  σήμερα. Όχι σε όλα σίγουρα, αλλά σε αρκετά. Με λύπησε και με προβλημάτισε η σπουδή με την οποία η υπουργός απέπεμψε τον καθηγητή που χειροδίκησε εις βάρος της μαθήτριας. Οπωσδήποτε είναι κατακριτέα η στάση του αυτή. Θα ήθελα όμως να μάθω και τι του είπε η εν λόγω μαθήτρια και σε τι ύφος του το είπε. Δεν θα έπρεπε πριν τον απολύσουμε, να του δώσουμε την ευκαιρία να απολογηθεί;

Στη δεύτερη περίπτωση, όπου καμιά πενηνταριά μαθητές χειροδίκησαν στον καθηγητής τους και η συνάδελφός του έσπευσε να δηλώσει ότι δεν έγινε τίποτα, θα ήθελα επίσης να μάθω, ποια τιμωρία επιβλήθηκε σ' αυτά τα βλαστάρια μας και τι δικαιολογία προέταξαν οι γονείς, οι οποίοι δημιούργησαν το περιβάλλον μέσα στο οποίο άνθισαν.

Σ.Π.Παπασηφάκης

---

[i] Αρκάς. Ο Ισοβίτης. Γιατρέ, έχω ένα βάρος. Σελ 25