Όχι Νήρας, Λύρας. Θάνατος για ένα γράμμα

Όχι Νήρας, Λύρας. Θάνατος για ένα γράμμα

του Σ.Π.Παπασηφάκη

Αν μπορούσαμε, αν είχαμε τη δυνατότητα,  να διαγράψουμε ένα τμήμα της ιστορίας μας που, ως έθνος, δεν μας τιμά καθόλου, αυτό αναντίρρητα θα ήταν η περίοδος που ακολούθησε μετά την απελευθέρωση από τη γερμανική κατοχή. Η περίοδος του εμφυλίου. Έγιναν τόσα που πραγματικά δεν μας τιμούν καθόλου. Εκατέρωθεν.

Ήταν Γενάρη του 44, όταν οι Γερμανοί ως αντίποινα για τη δράση των ανταρτών στην περιοχή, εκτέλεσαν εννέα κατοίκους του συνοικισμού. Ήταν σύνηθες φαινόμενο κατά τη διάρκεια της κατοχής να προβαίνουν σε αντίποινα οι γερμανοί όταν οι αντάρτες προέβαιναν με τη σειρά τους σε σαμποτάζ και άλλες δολιοφθορές εναντίον τους.

Πριν από χρόνια, όταν ήμουν υπεύθυνος στη Βιβλιοθήκη των Ψαχνών, είχε έρθει ένας καθηγητής πανεπιστημίου από τη Γερμανία, ο οποίος έκανε μία εμπεριστατωμένη μελέτη για τη δράση των γερμανών στην περιοχή. Μου εξομολογήθηκε λοιπόν, ανάμεσα σε άλλα, ότι υπήρχε έγγραφο του ίδιου του Χίτλερ, το οποίο απαγόρευε τις μαζικές εκτελέσεις στην Ελλάδα και ισχυριζόταν ότι τις εκτελέσεις τις έκαναν με δική τους ευθύνη οι κατά τόπους διοικητές. Αυτό βέβαια το λέω με επιφύλαξη, γιατί δεν μπόρεσα να το διασταυρώσω, αλλά έρχεται και σε ευθεία αντίθεση με τα όσα έγιναν στα στρατόπεδα συγκεντρώσεως για παράδειγμα κατά τη διάρκεια του πολέμου.

Στα γεγονότα λοιπόν. Οι γερμανοί θεώρησαν ότι οι κάτοικοι του συνοικισμού προσέφεραν τροφή και πληροφορίες στους αντάρτες που φώλιαζαν στα γύρω βουνά. Έτσι αποφάσισαν για εκδίκηση και για παραδειγματισμό να τους τιμωρήσουν. Συγκέντρωσαν όλους τους κατοίκους και έκλεισαν στην εκκλησία μερικούς για να τους εκτελέσουν αργότερα. Από τους συλληφθέντες ο Πέτρος Κόκκινος  σκοτώθηκε στην προσπάθειά του να δραπετεύσει. Τους υπόλοιπους τους πήγαν στον Πλάτανο, στην πλατεία του χωριού, όπου και τους εκτέλεσαν. Ένας από αυτούς δεν χτυπήθηκε από το απόσπασμα, έβαλε αίμα στο πρόσωπό του, ο αξιωματικός που ζύγωσε για τη χαριστική βολή τον θεώρησε νεκρό και έτσι επέζησε. Στη συνέχεια  έβαλαν φωτιά, έκαψαν τα σπίτια του χωριού και τράβηξαν για το μοναστήρι.  Αφού έκαψαν τη μονή εκτέλεσαν τρεις ακόμη που συνέλαβαν εκεί.

Εκείνο που πονά περισσότερο είναι ότι οι Γερμανοί δεν ήρθαν μόνοι τους. Ήρθαν οδηγούμενοι από φίλα προσκείμενους από τα Ψαχνά. Η ανυπακοή στον εχθρό, είναι υπακοή στο Θεό έλεγε κάποιος. Σε κάθε πόλεμο όμως δυστυχώς υπάρχουν κι εκείνοι που διαλέγουν τον εύκολο δρόμο. ...Κατέβηκαν από το μοναστήρι ο ένας πίσω από τον άλλο. Ο πρώτος στη σειρά, ο οδηγός και ο τελευταίος, οπισθοφυλακή, ήταν οι Έλληνες φίλοι τους. Λίγο πριν από το ξωκλήσι της Υπαπαντής, εκεί που είναι ο δρόμος της Λάρκο σήμερα, συνάντησαν δύο τσοπανόπουλα το Λευτέρη και το Γιάννη το Λύρα. Ο πρώτος από τους Έλληνες που ήταν και υπεύθυνος της ομάδας απ’ ότι φάνηκε,  ρώτησε τον ένα:

Πώς λέγεσαι;

-Λύρας, απάντησε εκείνος.

-Νήρας, ξαναρώτησε γιατί μάλλον δεν άκουσε καλά;

-Όχι Νήρας, Λύρας, απάντησε εκ νέου το τσοπανόπουλο.

-Ά! Λύρας, είπε εκείνος.

Και έδωσε εντολή να τους τουφεκίσουν. Οι Γερμανοί πυροβόλησαν και ξαναμπήκαν στη γραμμή να φύγουν. Ο ένας, ο Λευτέρης, εξέπνευσε αμέσως. Ο άλλος, ο Γιάννης, τραυματίστηκε μόνο και άρχισε να βογκά. Ο δεύτερος  Έλληνας που ήταν τελευταίος στη σειρά τον άκουσε. Είχε όμως ως φαίνεται ακόμη λίγο γαλάζιο μέσα στην καρδιά του. Έσκυψε και του είπε: «μη μιλάς καθόλου». Το βούλωσε και έζησε.

Έφτασε ως τις μέρες μας. Από αυτόν έμαθα τις λεπτομέρειες από τα γεγονότα.  Το σπίτι του ήταν το πιο φιλόξενο σπίτι του χωριού. Το έζησα όταν πρωτόρθα εδώ δάσκαλος. Ξένος μέσα στους ξένους. Με δεχόταν πάντα με το χαμόγελο και μ’ έκανε να αισθάνομαι σα στο σπίτι μου. Θησαύρισα τη φιλία του στην καρδιά μου και θεωρούσα μεγάλη μου τιμή που ήταν φίλος μου. Γεννήθηκα στην Κρήτη κι εκτιμώ αφάνταστα αυτούς που πιστεύουν στον Ξένιο Δία.  Κάθε χρόνο ήτανε παρών  στο μνημόσυνο των πεσόντων. Η σεμνή  παρουσία  και οι σιωπηρές του ομοβροντίες σκέπαζαν τους ρήτορες.  Η φωνή του ήταν η συνήχηση των φωνών όλων εκείνων που έφυγαν εκείνο το Γενάρη του 44.

Πέρασαν τα χρόνια, Γενάρης θαρρώ ήτανε πάλι, ότι είχε μπει ο μήνας, όταν μας άφησε. Υπάρχουν άνθρωποι που η ψυχή τους είναι πάντοτε όρθια ανεξαρτήτως της θέσης στην οποία βρίσκεται το σώμα. Μόνο, να, και το σώμα, έρχεται με τον καιρό να πειθαρχήσει στα βάσανά του.