Άγιος Φανούριος

Στα μικρά μου χρόνια θυμάμαι, όταν χάναμε κάτι και παρά τις απέλπιδες προσπάθειες δεν

καταφέρναμε να το βρούμε η μάνα μου μ’ έβαζε να τάξω του Αγίου Φανουρίου. Ως εκ θαύματος το απολεσθέν αντικείμενο εμφανιζόταν ακόμη και σε μέρη που δε φανταζόμασταν ή που ποτέ δε θα ψάχναμε. Ύστερα μας έβαζε να συγχωρέσουμε δεκατρείς φορές της μάνας του Αγίου Φανουρίου. Στην αυτοφυή ερώτηση γιατί τα εύρετρα να πηγαίνουν στη μητέρα του και όχι στον ίδιο μας απαντούσε ότι ο Άγιος Φανούριος είχε κι αυτός μια μάνα την οποία υπεραγαπούσε.

Τα χρόνια πέρασαν, πολλά άλλαξαν η συνήθεια όμως όχι. Ακόμη επικαλούμαστε τη λεπτή, στρατιωτική, ασκητική μορφή του να μεσιτέψει, να ξεθολώσει την αδύνατη μνήμη μας και να μας φανερώσει όλα εκείνα που κρύβονται στα σκοτάδια του σπιτιού ή της καρδιάς μας. Κι επειδή δεν είμαστε πια παιδιά, κρατάμε τα χέρια κάτω και μετράμε με τρόπο στα δάχτυλα  τις  δεκατρείς  φορές  που  απαιτεί   η  παράδοση  για να συγχωρεθεί η μάνα του. Νόμιζα ότι αυτό ήταν μία τοπική συνήθεια της Κρήτης ώσπου είδα να το αναφέρει και ο πατριάρχης των γραμμάτων μας Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης σε ένα διήγημά του.

Για την καταγωγή του Αγίου Φανουρίου ξέρουμε πολύ λίγα πράγματα. Όλα ουσιαστικά ξεκινούν από την εικόνα του που βρέθηκε στη Ρόδο. Στην προσπάθειά τους να καταλάβουν  οι τούρκοι το νησί βομβάρδισαν και κατέστρεψαν τα τείχη. Για να ξαναφτιάξουν νέα και ισχυρά τείχη, απαραίτητα για την άμυνα της πόλης, έβαλαν  ομάδες εργατών, πολλοί από τους οποίους ήταν έλληνες,  να μαζέψουν πέτρες απ’ τα μισογκρεμισμένα σπίτια των κατοίκων.  Εκεί στα χαλάσματα, στο νότιο μέρος του τείχους, βρήκαν μία μισογκρεμισμένη εκκλησία. Σ’ αυτή την εκκλησία βρέθηκε η εικόνα του Αγίου Φανουρίου. Ο Άγιος εικονιζόταν ως ρωμαίος στρατιώτης κρατώντας στο αριστερό χέρι του ένα σταυρό και στο δεξί μία λαμπάδα. Από τις εικόνες που βρέθηκαν στην εκκλησία αυτή συνάγουμε ότι ξέρουμε για τη ζωή του. Ο Φανούριος ήταν ρωμαίος στρατιώτης την εποχή των διωγμών των ρωμαίων εις βάρος των χριστιανών. Δεν αρνήθηκε την πίστη του μπροστά στο ρωμαίο ανακριτή και ακολούθησε όλη τη σειρά των μαρτυρίων, δώδεκα τον αριθμό, γαλήνιος, ατάραχος πιστεύοντας  όπως όλοι οι μάρτυρες της εκκλησίας μας ότι η φυγή από τον κόσμο τούτο όπως έχει καταντήσει, το τέλος, δεν είναι τίποτε άλλο από μιαν άλλη αρχή. Από τη μετάβαση σ’ ένα κόσμο από τον οποίο έχει αποδράσει η οδύνη, η λύπη, και ο στεναγμός…

Ο Μητροπολίτης Ρόδου, ο Νείλος, όταν μετέβη στην μισογκρεμισμένη εκκλησία και μελέτησε τις εικόνες αποφάνθηκε ότι ο Φανούριος ήταν ένας από τους σπουδαιότερους μάρτυρες της πίστεώς μας. Αμέσως έστειλε αντιπροσωπεία στον ηγεμόνα του νησιού και τον παρακάλεσε να του δώσει άδεια για ν’ ανακαινίσει την εκκλησία. Ο ηγεμόνας αρνήθηκε και τότε ο Μητροπολίτης μετέβη ο ίδιος προσωπικά στην Κωνσταντινούπολη και κατόρθωσε να εξασφαλίσει απ’ τον Σουλτάνο την άδεια που ζητούσε. Επέστρεψε σύντομα στη Ρόδο κι αναστήλωσε το ναό ακριβώς στην παλιά θέση του, έξω από τα τείχη. Ο ναός σώζεται έως σήμερα και αποτελεί  ιερό προσκύνημα όλων των Χριστιανών. 

Η μεγάλη τιμή που τρέφουν οι χριστιανοί στον Άγιο Φανούριο, έγινε αιτία να δημιουργηθεί στο λαό και το παραδοσιακό έθιμο της πίττας του Αγίου ή καλύτερα της φανουρόπιτας. Η πίτα συνήθως είναι μικρή και στρογγυλή και γίνεται από εφτά ή εννέα υλικά κατασκευάζεται δηλαδή πάντα από μονό αριθμό υλικών. Γίνεται για να φανερώσει ο Άγιος σε κάποιον ένα χαμένο αντικείμενο, κάποια δουλειά αν  είναι άνεργος, κάποια χαμένη υπόθεση, την υγεία σε κάποιο άρρωστο αλλά και …ένα γαμπρό ο οποίος αργεί χαρακτηριστικά να εμφανιστεί.

Όσο περνούν τα χρόνια, όσο δυσκολεύουν οι μέρες, όσο θα ζητάμε μόνο με χρήματα να αποκτήσουμε, ότι έχει χάσει κάθε ηθική αξία, τόσο θα προσπέφτουμε στον Άγιο ζητώντας του να μεσιτέψει να βρούμε τα απλά καθημερινά πράγματα που ψάχνουμε αλλά και πολύ σοβαρότερα, την αγάπη, την ανθρωπιά, την υγεία. Ζητώντας από τον Άγιο Φανούριο να σταλάξει βάλσαμο μέσα από τη μεγάλη του καρδιά στη μεγάλη και συντριμμένη καρδιά του κόσμου.

Σ.Π.Παπασηφάκης